ΝΑΣΟΣ ΔΑΦΝΗΣ (1914 - 2010): ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ, ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ & ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑ

Γράφει η σύμβουλος έκδοσης, Ελεάννα Μαρτίνου για τον σπουδαίο Ελληνοαμερικανό εικαστικό, Νάσο Δάφνη, πρωτοπόρο των μεγάλων (street art) τοιχογραφιών, της αφηρημένης γεωμετρικής ζωγραφικής και του hard -edge κινήματος.

Στην Αθήνα βρίσκεται πλέον μόνιμα τοιχογραφία του Νάσου Δάφνη, στη συμβολή Κανάρη με Ακαδημίας (φωτο). Πρόκειται για μεταφορά της πρώτης τοιχογραφίας «City Wall no1-Madison Square Park-Madison and East 26th Street, New York, NY, September, 1969» από την ενότητα City Walls που πραγματοποιήθηκε το 1969 στη Νέα Υόρκη. 

Φωτο : Ο Νάσος Δάφνης και η τοιχογραφία του
«City Wall no1-Madison Square Park-Madison and East 26th Street, New York, NY, September, 1969»

Ο Νάσος Δάφνης γεννήθηκε στις Κροκεές Λακωνίας και μετακινήθηκε στην Αμερική το 1930. Αρχικά, μέσω μιας ναϊφ νοοτροπίας ασχολείται με μυθολογικά, θρησκευτικά και αλληγορικά θέματα και παιδικές μνήμες από την Ελλάδα, ενώ αργότερα εμφανίζει σουρεαλιστικές επιρροές. 

Σπούδασε στην Art Students League (1946-1949) στη Νέα Υόρκη, στην Academie Frochot στο Παρίσι (1950-1951) και στο Instituto Statale d’Arte τη Φλωρεντία (1951-1952). 

Το 1950 επισκέπτεται την Ελλάδα και παρατηρεί πως η ένταση του φωτός κάνει τα σχήματα να φαίνονται δισδιάστατα. Αλλάζει τη δουλειά του και ζωγραφίζει πλέον γεωμετρικά με καθαρό χρώμα. Τα χαρακτηριστικά έργα του που ανήκουν στη χρωματική αφαίρεση, περιλαμβάνουν τα έντονα μπλε της Μεσογείου και τα έντονα χρώματα που τόσο αγαπούσαν οι ζωγράφοι της Μινωικής εποχής. 

«Ο χρυσός Μίτος τη Αριάδνης» Ariadnis Golden Thread #1, 1988, enamel on canvas, 195cm*228,7cm Νassos Daphnis, 13 December 1990-12 January 1991, Ileana Tounta, Leo Castelli, Athens, 1990

Πράγματι, το έντονο χρώμα που χαρακτηρίζει τα έργα του συνδέεται, θεωρούμε, με τη ζωγραφική απόδοση στις τοιχογραφίες της αρχαίας Ελλάδας, ενώ αναφέρεται στη μυθολογία και στην ιστορία του λαβυρίνθου στο παλάτι της Κνωσσού με το έργο του «ο χρυσός μίτος της Αριάδνης» που βλέπουμε στην πιο πάνω εικόνα.

«Γεννήθηκα σε ένα χωριό κοντά στη Σπάρτη και η ανατροφή μου υπήρξε μάλλον στρατιωτική» καταθέτει ο ίδιος ο Δάφνης σε συνέντευξή του στο περιοδικό Hermes το 1997, δίνοντας έτσι μια εξήγηση για τα αυστηρά γεωμετρικά σχήματα που απαρτίζουν τα έργα του. 

Ο ίδιος είχε αναπτύξει τη δική του χρωματική θεωρία, δίνοντας βάση στα τρία βασικά χρώματα κόκκινο, κίτρινο και μπλε χρησιμοποιώντας τα ατόφια και εντάσσοντας επιπλέον το στοιχείο της γυαλάδας στην επιφάνεια, βγαίνοντας έτσι στο χώρο έξω από το κάδρο. 

Μετά το 1962 ο Νάσος Δάφνης στρέφεται πλέον στην τρίτη διάσταση, με υλικά όπως το εποξύ, που για την εποχή υπήρξε καινοτόμο. 

Ως ιδρυτικό μέλος της ομάδας “City Walls Inc”, την πρώτη ομάδα καλλιτεχνών που υλοποίησε οργανωμένα εικαστικές παρεμβάσεις στον δημόσιο χώρο (τοιχογραφίες στην πόλη, εικαστικές παρεμβάσεις στην κατασκευή κτιρίων), υλοποίησε το έργο “Times Square Arlen Building” τον Ιούνιο 1972, στην Τάιμς, Μπρόντγουεϊ 1500 και 43η οδό της Νέας Υόρκης.

Ο Νάσος Δάφνης υπήρξε συνεργάτης της σημαντικής γκαλερί της Νέας Υόρκης “Leo Castelli gallery”, η οποία διαμόρφωσε σε μεγάλο βαθμό την εικαστική καλλιτεχνική σκηνή της εποχής. 

Στη φωτογραφία, βρίσκονται συγκεντρωμένοι στην πλειοψηφία τους οι συνεργάτες της γκαλερί, ενώ απουσιάζει η Χρύσα Βαρδέα Μαυρομιχάλη. Πρόκειται για ένα στιγμιότυπο κατά τη διάρκεια γεύματος για την 25η επέτειο της γκαλερί Castelli στο εστιατόριο Odeon, 1 Φεβρουαρίου 1982. Απεικονίζονται όρθιοι, από αριστερά προς τα δεξιά: Ellsworth Kelly, Dan Flavin, Joseph Kosuth. Richard Serra, Lawrence Weiner, Nassos Daphnis (Νάσος Δάφνης), Jasper Johns. Claes Oldenberg, Salvatore Scarpitta, Richard Artschwagner, Mia Westerlund Roosen, Cletus Johnson, Keith Sonnier. Καθιστοί, από αριστερά προς δεξιά: Andy Warhol, Robert Rauschenberg, Leo Castelli, Ed Ruscha, James Rosenquist, Robert Barry.

Σήμερα ο Νάσος Δάφνης συγκαταλέγεται στους πρωτοπόρους της hard-edge ζωγραφικής ενώ έργα του υπάρχουν στις συλλογές του ΜοΜΑ, του Metropolitan Museum of Art, του Whitney Museum of American Art. Απεβίωσε στο Provincetown της Μασαχουσέτης το 2010.